Günümüzde Parkinson hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır ancak ilaçlar semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. [1] Kullanılan ilaçlar, önerilen yaşam tarzı değişiklikleri ve fizik tedavi ile hastalığı kontrol altına almak mümkün olabilir. Bazı durumlarda hastalığın daha ileri aşamalarında semptomları hafifletmenin en iyi yolu derin beyin simülasyonu gibi cerrahi seçenekler olabilir. Bu içerikte Parkinson medikal tedavisi bahsedilmektedir.
Medikal tedavi dopaminerjik ve kolinerjik etki arasında dengeyi sağlamak amacıyla verilmektedir. Buradaki amaç dopaminerjik aktiviteyi arttırmak veya kolinerjik aktiviteyi azaltmaktır.[2] Her ikisini aynı anda da sağlayabiliriz.
Parkinson için alınan ilaçlar aşağıdakilerden birini veya birkaçını yapmaktadır:
Hastalığın tedavisine başladığınızda doktorunuz tarafından levodopa, dopamin agonisti, MAO-B inhibitörü veya antikolinerjik bir ilaç ya da bu ilaçların kombinasyonundan oluşan bir reçete alacaksınız. Aldığınız ilaç, semptomlarınızın sizi ne kadar etkilediğine ve yaşınız, yaşam tarzınız gibi diğer faktörlere bağlı olacaktır.
Dopamin agonist ilaçları beyninizde dopamini taklit ederek etkinliklerini sürdürür. Bu, semptomlarınızı azaltabilecek dopaminin çalışma şeklini taklit edebilecekleri anlamına gelir.[6]
Selejilin ve Rasajilin
Tolkapon ve Entakapon
Biperiden(Akineton)
Bornaprin(Sormodren)
Triheksifenidil(Artane)
Amantadin parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan antiviral bir ajandır.[11] Etki mekanizması net olarak bilinmemek ile birlikte dopaminerjik reseptör sayısını arttırarak etki gösterdiği düşünülmektedir.
Karbidopa-levodopanın neden olduğu istemsiz hareketleri (diskinezi) kontrol etmek için Parkinson hastalığının sonraki aşamalarında karbidopa-levodopa tedavisi ile birlikte verilebilir.[12]
Parkinson hastalarının beyinlerinde endojen dopamin depoları sınırlıdır. Bu sebeple ilaç tedavileri atlanılmamalı veya geciktirilmemelidir. İlaçlar kullanılmazsa veya geciktirilirse beyin dopamin seviyelerinde önemli bir düşüşe yol açabileceği unutulmamalıdır.
Bunun iki ana klinik sonucu vardır: Birincisi, titreme, ağrı, disfaji ve hareketsizlik gibi rahatsız edici semptomların artışı ile birlikte hastalık kontrolünde bozulma ve geriye gidiş ve ikincisi, nöroleptik malign benzeri sendromun yaşamı tehdit eden komplikasyonunu geliştirme riskinde artışa yol açabileceği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.[13]
Hastaların ağızdan ilaç alamamaları durumunda akut durumda alternatif yöntemler (trandermal,subkutan enjeksiyonlar) yerine tedavi olarak planlanmalıdır.
Parkinson ilaçları genel anlamda güvenli kabul edilmektedir. Fakat, her ilaç gibi bazı yan etkilere neden olabilmektedir. Bu ilaçlardan bazıları aldığınız diğer ilaçlar ile etkileşime girebilmektedir. İlaç kullanımına başlamadan önce mutlaka doktorunuza kullandığınız diğer ilaçları detaylarıyla bildirmeyi unutmayın. Bazı olası yan etkiler şunlardır[14] :
Reçetenize yazılan her ilacın hangi yan etkilere neden olabileceğini doktorunuzla mutlaka görüşün. Bu şekilde özellikle hangi belirtilerle karşılaşabileceğinizi öğrenmiş olacaksınız. Kullandığınız diğer ilaçlar ile Parkinson için aldığınız ilaçların etkileşime girmediğinden mutlaka emin olun.
İlacınızı doktorunuzdan aldığınız talimata uygun bir şekilde alınız. Yan etki profilini önlemek için doktorunuzun verdiği talimatları izleyin. İlacın her gün aynı saate alınması, öğünlerden önce veya sonra nasıl kullanılması gerektiği gibi talimatları mutlaka not edin. Talimatlara uymakta zorluk çekiyorsanız yakınlarınızdan bu takibi yapmalarını isteyebilirsiniz veya akıllı telefon hatırlatıcısı veya bir ilaç günlüğü kullanabilirsiniz.
İlaç dozunu kendinize en uygun şekilde ayarlamak biraz zaman alabilmektedir. Tedavinizin başlangıcında ilaç uyumsuzluğu geliştiğini düşünmeden önce kendinize en uygun tedavi formunu denediğinizden emin olun. Ortaya çıkan yan etkiler ilaç dozuna bağlı olabilmektedir. Olası doz değişimi için talebinizi doktorunuza en kısa sürede iletin. Yan etkileri azaltmak için kombine ilaç tedavisi de mümkündür. Örneğin levodopaya eklenen karbidopa sayesinde mide bulantısı azaltılabilmektedir. Başka bir seçenek, uzun süreli salınımlı bir dopamin formuna geçmektir. İlaç kanınıza daha yavaş salındığından, diskineziyi tetikleyebilecek dopamin artışlarını önler.
Doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç kullanmayı bırakmayın.
Kaynakça:
[1]: NHS, “Parkinson’s Disease Treatment”, erişim: 30 Nisan 2019, https://www.nhs.uk/conditions/parkinsons-disease/treatment/
[2]: Zahoor Insha, Shafi Amrina, Pharmacological Treatment of Parkinson’s Disease, 2018, https://doi.org/10.15586/codonpublications.parkinsonsdisease.2018.ch7
[3]: Gültürk Sefa,İmir Gonca, The Blood Barrier , Erciyes Medical Journal 2007;29(2):147-154
[4]: https://doi.org/10.15586/codonpublications.parkinsonsdisease.2018.ch7
[5]: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3390311/
[6]: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551686/#_NBK551686_pubdet_
[7]: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4358469/
[8]: Tahrier Sub Laban, Monamine Oxiadase Inhıbıtors(MAOI), 19 Haziran 2022
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539848/#_NBK539848_pubdet_
[9]:Parkinson’s UK, “COMT Inhıbitors (entacapone, opicapone)” , erişim: Ağustos 2019 , https://www.parkinsons.org.uk/information-and-support/comt-inhibitors-entacapone-opicapone
[10]: Perez-Lloret, Deficits in Cholinergic Neurotransmission and Their Clinical Correlates in Parkinson’s disease, (2016). https://doi.org/10.1038/npjparkd.2016.1
[11]: Mayo Clinic,”Amantadine (Oral Route)” , erişim: 1 Haziran 2022 , https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/amantadine-oral-route/description/drg-20061695
[12]: Mayo Clinic, “Parkinson’s Disease”, erişim : 8 Haziran 2022 , https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/parkinsons-disease/diagnosis-treatment/drc-20376062
[13]:Yılmaz Helvacı Nesrin, Duymaz Gökçen, Malignant Syndrome in a Patient with Parkinson’s Disease, 2012 , DOI: 10.4274/Tnd.39358
[14]: Parkinsons UK, “ Side Effects of Parkinson’s Drugs” , erişim: Aralık 2018,
https://www.parkinsons.org.uk/information-and-support/side-effects-parkinsons-drugs
2 Comments
[…] düzenlemektedirler. Bu etkinliklerin en büyük amacı, hastalarda hareketliliği arttırmaktır. Parkinson hastalarında egzersiz ve fizik tedavi önemli noktalardan […]
[…] Seda B.: Parkinson hastalığım için şu an Pexola 3 mg ve Pexola 0.75 mg ilaçları kullanıyorum. […]