Parkinson hastalığı kronik ve yavaş ilerleyen bir hastalıktır. Semptomların ortaya çıkması, ilerleme hızı ve bu semptomların şiddeti kişiden kişiye değişmektedir. En önemli nokta, Parkinson hastalığının herkesi farklı şekilde etkilemesidir. Parkinson hastalığı evreleri hastalar için değişken olabilmektedir. Bu hastalıkta benzerlikler olsa da gerek hastalığın ilerlemesi gerek tedavi planı noktasında herkesin serüveni kendisine özeldir.
Parkinson hastalığının semptomları çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Ayrıca, olması beklenen her semptomu yaşamanız pek mümkün değildir. Parkinson hastalığı ilerledikçe semptomlar zamanla değişecek ve yeni semptomlar ortaya çıkacaktır. Semptomların sorunlara neden olacak bir noktaya ilerlemesi uzun yıllar alabilmektedir.
Nihayetinde semptomlar günlük yaşamınızı etkilemeye başlayacaktır. Birçok semptomun fiziksel hareketler ile ilgisi vardır, mesela hastalar için yürümenin zorlaştığını görebilirsiniz. Ayrıca ruh hali değişiklikleri, uyku bozukluğu veya iletişimde zorluk gibi hareketsizlik belirtileri de yaşayabilirsiniz. Bu semptomlar kötüleştikçe, tüm günlük aktivitelerinizi yönetmek zorlaşabilmektedir.
Semptomların klinikte ayırt edici belli özellikleri ile sınıflamalarının yapılması tedavi planı açısından ve hastalığın ilerleyişinde ilerleyen dönemde hastaları neler bekliyor olabileceğini anlatmak ve anlamak açısından yardımcı olmaktadır.
Parkinson hastalığının evrelemesi 1967 yılında Margaret Hoehn ve Melvin Yahr tarafından geliştirilen ölçek ile yapılmaktadır.[1] Bu ölçek, hastalığı 5 evrede incelemektedir.Evrenin artması hastalığın ileri düzeyde olduğunu belirtmektedir.
Parkinson hastalığı esasında evreleme yapılmadan öncesinde dopamin üreten nöronların dejenerasyonu ile çoktan başlamıştır ancak bu dönemde klinik hiçbir semptom görülmediği için evreleme içerisine dahil edilemez. Bu dönem preklinik evre olarak isimlendirilir.
Bu aşama, Parkinson hastalığının klinikte var olan en hafif şeklidir.
Parkinson hastalığının orta dereceli bir formu olarak kabul edilir ve semptomlar, evre 1’de yaşananlardan çok daha belirgindir.
Evre 2 Parkinson hastalarının çoğu, bazı görevlerin tamamlanmasının daha uzun sürdüğünü görse de, hala yalnız yaşayabilmektedir. 1. Evreden 2. Evreye geçiş aylar hatta yıllar alabilmektedir.[2]
Parkinson hastalığında bireysel ilerlemeyi tahmin etmenin bir yolu yok.
Parkinson hastalığı bu aşamada genelleme yapacak olursak günlük hayat aktivitelerini önemli ölçüde etkilemesini beklenmektedir. Fakat yine de hastalar temelde tek başlarına günlük işlerini tamamlayabilir. Mesleki terapi ile birlikte ilaç tedavisi semptomların azalmasına yardımcı olabilmektedir.
Parkinson hastalığının son evresi olarak kabul edilmektedir.
Hoehn ve Yahr derecelendirme sistemiyle ilgili var olan bir kısıtlılık, yalnızca hareket semptomlarına odaklanmasıdır. Zihinsel bozukluk gibi Parkinson hastalığıyla ilişkili başka semptom türlerini evreleme içine katmamaktadır.
Bu nedenle, birçok doktor MDS-Birleşik Parkinson Hastalığı Derecelendirme Ölçeğini de kullanmaktadır.[5] Bu derecelendirme sistemi, hem motor hem de motor olmayan semptomlar hakkında 50 kapsamlı soru sorar. Günlük görevleri ve tedavinin etkinliğini bozabilecek bilişsel güçlükleri derecelendirmelerini sağlar.
Bu ölçek klinikte doktorların yalnızca motor semptomlar yerine kişinin tüm sağlık durumunu inceleyen daha eksiksiz bir resmi hesaba katmasına olanak tanır.
Kaynakça:
[1]: Hoehn MM; Yahr MD. Parkinsonizm: onset; progression and mortality. Neurology 1967; 17:427-42)
[2]: Stages of Parkinson’s by Parkinson.org
[3]: Langston JW, The Parkinson’s Complex: Parkinsonism is just the tip of the iceberg, Annals of Neurology. 2006 Apr;59(4):591-6
[4]: Aarslan D, Zaccai J, Brayne C , A Systematic Review of Prevalence Studies of Dementia in Parkinson’s disease, Mov Disord. 2005; 20(10):1255.
[5]: FahnS, MarsdenCD ,CalneD ,GoldsteinM , Recent developments in Parkinson’s disease NJ: Macmillan; 1987
3 Comments
[…] tedavi ile hastalığı kontrol altına almak mümkün olabilir. Bazı durumlarda hastalığın daha ileri aşamalarında semptomları hafifletmenin en iyi yolu derin beyin simülasyonu gibi cerrahi seçenekler […]
[…] Savaş, sabır ve şükürle hastalığını yaşıyor. Gösterdiği semptomlar arasında çoğu parkinson hastasında gözlenen tremor, donma atakları, mimiklerin azalması ve el yazısının küçülmesi yer […]
[…] Dünyada en yaygın ikinci nörolojik kronik hastalık Parkinson hastalığıdır. Türkiye’de sayıları 150 bin, Dünyada ise 10 milyon Parkinson hastası’nın yaklaşık %55’i yürüyüşte donma anı (Freezing of Gait [FOG]) yaşamaktadır. Ek olarak Atipik Parkinsonizm (AP) hastalığında da yürüyüşte donma (FOG) hali gelişme ihtimali yüksektir. […]